Επιστολή και τηλεσκόπιο Γεώργιου Καραϊσκάκη

Την εποχή που ο Καραϊσκάκης στέλνει την επιστολή αυτή τα πράγματα του Αγώνα έχουν πάρει μια πολύ δύσκολη τροπή. Τα πρώτα χρόνια η Οθωμανική Αυτοκρατορία, με εξαίρεση τη στρατιά του Δράμαλη, αντιμετώπισε την Επανάσταση στέλνοντας μικρότερες δυνάμεις για να καταπνίξουν τις τοπικές εξεγέρσεις. Σταδιακά, οι επιτυχίες των Ελλήνων στη στεριά και τη θάλασσα μαζί με τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες αλληλεγγύης προς αυτούς, θα θορυβήσουν τον Σουλτάνο. Από το 1824 θα οργανώσει ένα νέο δυναμικό σχέδιο καταστολής με τη συνεργασία του Μωχάμετ Άλη της Αιγύπτου. Η Ελληνική Κυβέρνηση, αποδυναμωμένη από τις διχόνοιες, δεν θα καταφέρει να οργανώσει με επιτυχία την αντίσταση απέναντι στον ισχυρότερο εχθρό. Το μέλλον της Επανάστασης μοιάζει να κρίνεται στο Μεσολόγγι. 

Στις 15 Απριλίου 1825 ξεκινά η τρίτη πολιορκία του από στεριά και θάλασσα. Και τον επόμενο χειμώνα δεν θα λυθεί, όπως γινόταν συνήθως, αντίθετα θα σκληρύνει, ενισχυμένη από τις αιγυπτιακές δυνάμεις, και θα διαρκέσει έναν ολόκληρο βασανιστικό χρόνο. Ελπίδα και βοήθεια πολύτιμη στο διάστημα αυτό θα παρέχει ο ελληνικός στόλος που, με υδραίικα και σπετσιώτικα κυρίως πλοία, θα καταφέρνει να τροφοδοτεί την πόλη σπάζοντας τον στενό εχθρικό κλοιό. Σημαντική ενίσχυση έρχεται και από τη γειτονική Ζάκυνθο. Εκεί η δραστήρια Επιτροπή Ζακύνθου με μυστικότητα ξεπερνά τον αυστηρό έλεγχο της αγγλικής διοίκησης του νησιού και οργανώνει αποστολές εφοδίων κάθε είδους. Κουράγιο δίνουν και οι αντιπερισπασμοί που οργανώνει με τον στρατό του ο Καραϊσκάκης αποδυναμώνοντας τα στρατεύματα των πολιορκητών. Όμως παρά την αντίσταση των Μεσολογγιτών τα πολεμοφόδια συχνά τελειώνουν, όπως και τα τρόφιμα και το νερό. Οι επιδημίες δοκιμάζουν την αντοχή των πολεμιστών και του πληθυσμού. Ο αγώνας τους είναι υπεράνθρωπος. Από την εφημερίδα της πόλης, τα «Ελληνικά Χρονικά» που εκδίδει ο φιλέλληνας γιατρός Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ, οι τρομερές ειδήσεις φτάνουν στα Επτάνησα και από εκεί στην Ευρώπη. Οργανώνονται έρανοι σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, κυρίως στη Γαλλία και την Ελβετία, από ομογενείς και φιλέλληνες. Αλλά δεν υπάρχει πια σωτηρία. Τον Φεβρουάριο του 1826 θα μπουν στην πόλη οι τελευταίες προμήθειες. Τον Απρίλιο ο πληθυσμός έχει ξεπεράσει τα όρια της ανθρώπινης αντοχής. Στη μεγάλη τους Έξοδο, στις 10 Απριλίου 1826, η εξουθενωμένη φρουρά, οι γυναίκες και τα παιδιά του Μεσολογγίου θα αντιμετωπίσουν την αγριότητα του Κιουταχή και του Ιμπραήμ. Το σχέδιο προέβλεπε ότι την απελπισμένη τους κίνηση θα προστατεύσει με αντιπερισπασμό ο Καραϊσκάκης και 3000 άνδρες από το στρατόπεδό του. Πολλοί ήταν οι λόγοι που αυτό δεν μπόρεσε να γίνει. Μια σοβαρή αρρώστια του αρχηγού, μια έντονη αντιπαλότητα των άλλων οπλαρχηγών, μια ξαφνική κακοκαιρία και οι άνδρες του δεν έφτασαν τη συμφωνημένη ώρα. Κανένας δεν μπόρεσε να βοηθήσει τους Μεσολογγίτες. Τα φρικτά γεγονότα που ακολούθησαν συντάραξαν τον κόσμο. Ανυπολόγιστες οι απώλειες σε ζωές, μεγάλος ο αριθμός των γυναικών και των παιδιών που έζησαν αλλά βρέθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας. Στο Μεσολόγγι κλυδωνίστηκε ολόκληρη η Επανάσταση, όμως από την πτώση του ξεκίνησε και η σωτηρία της. Η ηρωική εικόνα του Ελληνικού Αγώνα που προβλήθηκε στο εξωτερικό πυροδότησε μια νέα μεγάλη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, πολύτιμη για τη στήριξη της ελευθερίας των Ελλήνων.

Άριστοι πολεμιστές οι αρματολοί, έχουν συνήθως εμπειρία στα όπλα από οικογενειακή παράδοση. Είναι διορισμένοι από την οθωμανική διοίκηση για να περιορίζουν τη ληστεία σε ορεινές και δυσπρόσιτες περιοχές όπως η Ρούμελη, να επιβάλλουν την τάξη και να εισπράττουν τη φορολογία. Η ισχύς τους δεν βασίζεται στην οικονομική ή την πολιτική τους επιρροή αλλά στη δύναμη των όπλων και την υποστήριξη των παλικαριών που τους ακολουθούν. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των ενόπλων για το αξίωμα του αρματολού είναι μεγάλος και η κύρια επιδίωξή τους είναι να αναδειχθούν κυρίαρχοι στην περιοχή τους ώστε να εξασφαλίσουν και να διατηρήσουν τα αρματολίκια τους. Γι’ αυτό και παράλληλα με την πολεμική τέχνη έχουν μάθει να διαπραγματεύονται με την οθωμανική διοίκηση που τους διορίζει. Αν και αισθάνονται ισχυροί και αυτόνομοι, όποτε δημιουργείται ένταση ή δυσαρέσκεια με τους Οθωμανούς αξιωματούχους δεν διστάζουν να δηλώσουν γραπτά τη μεταμέλειά τους, ζητώντας τη συγχώρεση του Σουλτάνου για τη συμπεριφορά τους, διασώζοντας έτσι τη ζωή τους και διασφαλίζοντας το προνόμιό τους. Με το ξέσπασμα της Επανάστασης, κάποιοι από αυτούς δεν έχουν ακόμα στέρεη εθνική συνείδηση και ιδεολογία. Θα παραμείνουν ασταθείς συνομιλώντας ταυτόχρονα τόσο με την οθωμανική όσο και με την ελληνική πλευρά, πράγμα ακατανόητο για πολλούς άλλους Έλληνες. Καθώς όμως τις περιοχές τους διασχίζει ο οθωμανικός στρατός για να χτυπήσει τις επαναστατημένες περιοχές των Ελλήνων, τόσο η οθωμανική διοίκηση όσο και η ελληνική θεωρούν κρίσιμη τη συμμετοχή τους στις επιχειρήσεις. Και οι δύο πλευρές επιχειρούν να εξασφαλίσουν τη συνεργασία τους. Πολλοί αρματολοί, που αργότερα ο ηρωισμός και η αυτοθυσία τους θα αναδείξει σε σύμβολα του Αγώνα, θα υιοθετήσουν το όραμα της κοινής ελευθερίας των Ελλήνων μέσα από τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση. Η εθνική τους ταυτότητα δεν θα συγκροτηθεί ούτε μέσα από την παιδεία, ούτε μέσα από την επαφή τους με τις επαναστατικές ιδέες άλλων λαών της Δύσης, ούτε μέσα από την αυτοπεποίθηση μιας ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας, όπως συνέβη σε άλλες ομάδες Ελλήνων. Λίγοι άλλωστε από τους αρματολούς συμμετείχαν στη Φιλική Εταιρεία. Την ταυτότητα του Έλληνα αγωνιστή θα διαμορφώσουν οι επιτυχίες τους στο πεδίο της μάχης και η αναγνώριση της δράσης τους από την Κυβέρνηση και τους άλλους ομοεθνείς τους. Έτσι θα αγωνιστούν με τίμημα τη ζωή τους για την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους.