Σημαία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Στις 6 Ιανουαρίου του 1821 θα επιστρέψει κρυφά από τη Ζάκυνθο στον Μοριά με ελάχιστους συντρόφους ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Έχει έρθει η ώρα να εκτελέσει την αποστολή που του ανέθεσε με προσωπική επιστολή ο Γενικός Έφορος της Φιλικής Εταιρείας, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Να προετοιμάσει αθόρυβα για τον μεγάλο ξεσηκωμό τους ένοπλους καπετάνιους της Πελοποννήσου. Είναι 51 ετών, με γκρίζα πια μαλλιά, μα με μια ζωή γεμάτη εμπειρίες.

Μεγάλωσε στα βουνά της Πελοποννήσου, με φόβο, κινδύνους και πολλές μετακινήσεις στους δύσκολους καιρούς που ακολούθησαν την αποτυχημένη εξέγερση των χριστιανών το 1770. Ικανός στα όπλα από παράδοση οικογενειακή, έγινε ένοπλος και αυτός από τα δεκαπέντε του. Πολλές φορές «άνοιξε μπαϊράκι» κάποτε ως κάπος, έμμισθος δηλαδή των μεγάλων προεστών της περιοχής για να διαφυλάττει την ασφάλειά τους και την τάξη. Άλλοτε ως κλέφτης, παρανομώντας ο ίδιος. Όπως και οι άλλοι κάποι, όπως και οι άλλοι κλέφτες, κρύβεται στα βουνά και επιτίθεται σε πόλεις και χωριά στα πεδινά. Κυνηγά και τον κυνηγούν σε μια εποχή που η βία ήταν μέρος της ζωής των ανθρώπων και το όριο ανάμεσα στον νόμο και την ανομία ρευστό και δυσδιάκριτο.

Έτσι κυνηγημένος περνάει απέναντι, στη Ζάκυνθο. Λίγα μόλις μίλια μέσα στη θάλασσα και πατάει έδαφος ευρωπαϊκό. Ρωσικό αρχικά, για λίγα χρόνια γαλλικό και έπειτα αγγλικό, καθώς την εποχή εκείνη για την απόκτηση των Επτανήσων συγκρούονταν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις. Άνθρωπος των όπλων, εντάσσεται εύκολα στα ελληνικά πολεμικά σώματα που οργάνωναν στην περιοχή οι κυρίαρχοι ευρωπαϊκοί στρατοί. Πολεμά κάτω από τις ίδιες σημαίες και συνδέεται με Ευρωπαίους, αλλά και άλλους Έλληνες Ηπειρώτες, Σουλιώτες, Μακεδόνες, Πελοποννήσιους που, διωγμένοι από αναταραχές των Οθωμανών στις ιδιαίτερες πατρίδες τους, ζητούν καταφύγιο στα Ιόνια Νησιά. Τα χρόνια που θα ζήσει στα Επτάνησα θα σημαδέψουν τη ζωή και κυρίως τη σκέψη του. Θα μπει σε πλοία και θα γνωρίσει για πρώτη φορά, αυτός ο βουνίσιος, τη μάχη στη θάλασσα και τον πόλεμο των κουρσάρων. Θα μελετήσει την τέχνη του τακτικού πολέμου και την ευρωπαϊκή πολιτική. Θα μάθει να διοικεί την ομάδα, να σέβεται αλλά και να επιβάλλει την πειθαρχία, να οργανώνει προσεκτικά τη μάχη. Νέες αρετές, νέος τρόπος σκέψης, διαφορετικός από τον άτακτο πόλεμο των κλεφτών. Θα γνωρίσει σημαντικούς Έλληνες και Ευρωπαίους αξιωματούχους που θα ξανασυναντήσει στη διάρκεια του Αγώνα. Έναν από αυτούς, τον Ιωάννη Καποδίστρια, θα τον θαυμάσει πιο πολύ ίσως από κάθε άλλον κι όταν έρθει η ώρα, στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας το 1827, εκείνος θα τον προτείνει για Κυβερνήτη της Ελλάδας. Στα Επτάνησα θα διαβάσει για πρώτη φορά βιβλία από τη Βενετία και τη Βιέννη. Την Ιστορία της Ελλάδος μεταφρασμένη στα απλά ελληνικά. Θα ακούσει να μιλούν για ιδέες πρωτόγνωρες και πρωτοποριακές και θα μπορέσει να οραματιστεί ένα διαφορετικό μέλλον. Εκεί θα διαπιστώσει ότι η Γαλλική Επανάσταση «άνοιξε τα μάτια του κόσμου» και θα θαυμάσει τους Γάλλους που σταμάτησαν να θεωρούν θεούς τους βασιλείς τους και ελευθερώθηκαν. Στη Ζάκυνθο θα ορκιστεί επαναστάτης το 1818 από τη Φιλική Εταιρεία που εδραιώνεται στο νησί. Ορκίστηκε και ορκίζει κι αυτός άλλους. Γιατί συνειδητοποιεί ότι δεν υπάρχει καμιά ελπίδα να βοηθήσει ξένος τους Έλληνες και πως «ό,τι κάνουν θα το κάνουν μόνοι τους».

Όταν θα έρθει η διαταγή του Αρχηγού της Εταιρείας θα σηκώσει και πάλι μπαϊράκι. Με γεμάτο όμως το μυαλό και την ψυχή από νέες ιδέες. Οι ικανότητές του θα τον αναδείξουν σύντομα αρχηγό, αγαπητό αλλά και μισητό σε κάποιους. Θα πρωταγωνιστήσει σε νίκες, απογοητεύσεις, εμφυλίους και καταστροφές. Θα ζήσει τιμές και φυλακές πριν περάσει από την ιστορία στον μύθο.

Η ίδια η Επανάσταση θα οδηγήσει τον Κολοκοτρώνη και όλους τους Έλληνες να αισθανθούν σταδιακά ότι ανήκουν σε μια ενιαία ομάδα, και αγωνίζονται για κάτι κοινό. Στα προεπαναστατικά χρόνια κάθε ένοπλη ομάδα είχε το δικό της μπαϊράκι στη μάχη και το δικό της φλάμπουρο στις γιορτές. Οι ιδιαίτερες συνθήκες κάθε τόπου και κάθε ομάδας διαμόρφωναν τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις τους. Όπως θα περιγράψει ο Κολοκοτρώνης αργότερα στα απομνημονεύματά του, «ευρίσκοντο άνθρωποι που δεν εγνώριζον άλλο χωρίον παρά μία ώρα από το χωρίον τους». Οπλαρχηγοί, ναυτικοί, έμποροι, κοτζαμπάσηδες και χωρικοί. Το να αγωνιστούν όλοι μαζί κάτω από την ίδια σημαία για ένα κοινό μέλλον ήταν κάτι ιδιαίτερα δύσκολο, σχεδόν ανέφικτο. Πόσες διαφορετικές ελευθερίες να ενωθούν κάτω από τις ίδιες εντολές μιας κοινής στρατηγικής; Θα χρειαστούν μικρές και μεγάλες νίκες, όπως η πτώση της Τριπολιτσάς τον Σεπτέμβρη του 1821 και οι πρώτες ναυτικές επιτυχίες για να περάσουν από το «εγώ» στο «εμείς», να νιώσουν ότι όλοι μαζί μπορούν να νικήσουν. Και η Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδος το 1822 θα ορίσει την επίσημη σημαία του Έθνους στη στεριά και τη θάλασσα. Θα έρθουν όμως και ήττες και διχόνοιες και η κοινή σημαία δεν θα είναι αρκετή για να κρατήσει ενωμένους τους συναγωνιστές. Ακόμα και όταν θα ιδρυθεί το πολυπόθητο κράτος θα χρειαστεί χρόνος και προσπάθεια για να αισθανθούν όλοι το ίδιο, Έλληνες πολίτες.